
Năm (âm Hán-Việt: Niên, chữ Hán: 年) thông thường được xem là khoảng chừng thời hạn Trái Đất tảo kết thúc một vòng xung quanh Mặt Trời. Đối với cùng một người xem bên trên Trái Đất, điều này ứng với tầm thời hạn Mặt Trời triển khai xong một vòng xoay dọc từ hoàng đạo.
Trong thiên văn học tập, năm Julius là một trong đơn vị chức năng thời hạn, khái niệm là 365,25 ngày x 86.400 giây/ngày của hệ SI (không sở hữu giây nhuận).[1]
Do phỏng nghiêng trục của Trái Đất, quy trình 1 năm tận mắt chứng kiến sự thay cho thay đổi tuần tự động của từng mùa, được khắc ghi vì thế những thay cho thay đổi về khí hậu, những giờ buổi ngày, thảm thực vật và năng lực sinh đẻ của bọn chúng. Tại vùng ôn đới và không ở gần địa đặc biệt, thông thường sở hữu tứ mùa được công nhận: xuân, hạ, thu và sầm uất, về mặt mày thiên văn được khắc ghi vì thế những điểm xuân phân, hạ chí, thu phân và sầm uất chí của lối đi của Mặt Trời, tuy vậy từng mùa nhiệt độ có tính trễ đối với những tín hiệu thiên văn bên trên. Trong một trong những chống nhiệt đới gió mùa và cận nhiệt đới gió mùa chỉ mất 2 mùa: mùa mưa với mùa thô.
Một năm dương lịch là một trong khoảng chừng thời hạn xấp xỉ của chu kỳ luân hồi hành trình của Trái Đất nhập một lịch ví dụ. Một năm nhập lịch Gregory (cũng như nhập lịch Julius) sở hữu 365 ngày (năm thường) hoặc 366 ngày (năm nhuận). Chiều lâu năm tầm của năm nhập lịch Gregory (hiện đại) là 365,2425 ngày (có tính cho tới những quy tắc năm nhuận cho một thiên niên kỷ).
Từ "năm" cũng khá được dùng một cơ hội từ từ cho những khoảng chừng thời hạn tương quan tuy nhiên rất khác hệt với năm thiên văn hoặc năm dương lịch, ví dụ điển hình như các năm theo đuổi mùa, năm tài chủ yếu hoặc năm học tập, v.v... Theo nghĩa không ngừng mở rộng, năm rất có thể Tức là chu kỳ luân hồi hành trình của bất kể hành tinh anh nào: ví dụ, một "năm sao Hỏa" hoặc "năm sao Kim" là thời hạn tuy nhiên sao Hỏa hoặc sao Kim lên đường đầy đủ một vòng hành trình riêng rẽ. Thuật ngữ này cũng khá được vận dụng theo đuổi nghĩa rộng lớn rộng rãi mang đến ngẫu nhiên thời hạn lâu năm hoặc chu kỳ luân hồi này, ví dụ như "Great Year".[2]
Năm theo đuổi mùa[sửa | sửa mã nguồn]
Một năm theo đuổi mùa là thời hạn thân thuộc tái mét trừng trị tiếp tục của một sự khiếu nại theo đuổi mùa như lũ của một dòng sông, sự thiên cư của một loại chim, sự rời khỏi hoa của một loại thực vật, sương giá chỉ trước tiên, hoặc những trò nghịch ngợm trước tiên dự loài kiến của một môn thể thao này cơ. Tất cả những sự khiếu nại này rất có thể sở hữu sự khác lạ rộng lớn nhập rộng lớn một mon từ thời điểm năm này quý phái năm không giống.
Năm dương lịch[sửa | sửa mã nguồn]
Các loại lịch tiếp sau đây đều là những lịch tính theo đuổi vận động của Trái Đất xung xung quanh Mặt Trời, hoặc thưa cách tiếp theo, 1 năm trong những loại lịch này vì thế khoảng chừng thời hạn tuy nhiên Trái Đất tiến hành được một vòng vận động xung quanh Mặt Trời và còn được gọi là dương lịch. Chúng đều phải sở hữu điểm cộng đồng là một trong năm thông thường kéo dãn vì thế hoặc xấp xỉ 365 ngày, và đôi lúc được không ngừng mở rộng nhằm thăng bằng lịch bằng phương pháp bổ sung cập nhật thêm một ngày dư (được gọi là ngày nhuận) muốn tạo trở thành 1 năm nhuận sau từng một khoảng chừng thời hạn chắc chắn, thông thường là vài ba năm.
Nếu như địa điểm của Trái Đất (hay Mặt Trời) được xem toán tương quan cho tới điểm phân (điểm xuân phân hoặc điểm thu phân) thì tháng ngày chỉ ra rằng mùa (và như vậy nó đồng nhất với xích vĩ của Mặt Trời). Những loại lịch như vậy được gọi là dương lịch chí tuyến. Một năm lịch tầm của loại lich như vậy là xấp xỉ vì thế một vài ba dạng của năm chí tuyến (thông thông thường hoặc là năm chí tuyến tầm hoặc là năm xuân phân).
Lịch Gregory[sửa | sửa mã nguồn]
Một năm nhập lịch Gregorius được phân thành 12 mon với 365 ngày. Theo cơ, cứ 4 năm thì người tớ thêm 1 ngày nhập vào cuối tháng Hai, mon Hai kể từ 28 ngày trở nên 29 ngày và tạo nên trở thành năm nhuận sở hữu 366 ngày. Trước cơ lịch Julius quy ước 1 năm sở hữu 365,25 ngày, tuy vậy phỏng lâu năm của năm mặt mày trời là 365,242216 ngày vì thế 1 năm theo đuổi lịch Julius dài thêm hơn khoảng chừng 0,0078 ngày đối với năm mặt mày trời (tức là khoảng chừng 11 phút 14 giây).[3]
Lịch Julius[sửa | sửa mã nguồn]
Trong lịch Julius sở hữu nhị loại năm: năm "bình thường" bao gồm sở hữu 365 ngày và "năm nhuận" là 366 ngày. Có một chu kỳ luân hồi xếp lịch đơn giản và giản dị này là cứ từng phụ thân năm "bình thường" thì theo đuổi sau là một trong năm nhuận và quy mô này tái diễn mãi mãi tuy nhiên không tồn tại nước ngoài lệ này. Do cơ, 1 năm Julius tầm sở hữu 365,25 ngày, kéo đến một trong những sơ sót trong công việc tính năm. Trên thực tiễn, 1 năm thời buổi này được xem toán đúng đắn rộng lớn theo đuổi thời hạn tương quan cho tới năm mặt mày trời là 365.24217 ngày.[4][5]
Xem thêm: Tại sao phải đổ nước sôi vào bồn cầu khách sạn
Một số lịch khác[sửa | sửa mã nguồn]
Năm thiên văn[sửa | sửa mã nguồn]
Một năm thiên văn là khoảng chừng thời hạn tầm nhằm Mặt Trời quay về và một địa điểm Khi đối chiếu với những ngôi sao 5 cánh của khung trời. Năm thiên văn thực tế là chu kỳ luân hồi hành trình của Trái Đất. Năm thiên văn tương tự với 365,2564 ngày mặt mày trời trung bình[cần dẫn nguồn]. Năm thiên văn dài thêm hơn năm chí tuyến đôi mươi phút và 24 giây.
Ký hiệu[sửa | sửa mã nguồn]
Ký hiệu ISO[sửa | sửa mã nguồn]
Trong phụ lục vấn đề, những xài chuẩn chỉnh quốc tế ISO 80000-3 khuyến nghị chữ ghi chép tắt a (tiếng Latin: annus) nhằm đại diện thay mặt mang đến 1 năm hoặc 365 hoặc 366 ngày. Trong giờ đồng hồ Anh dùng những kể từ ghi chép tắt y, yr (year) mang đến "năm" hoặc ya (year ago) mang đến "năm trước đây".
Các bội số của năm nhập trình diễn thời hạn quá khứ hoặc tuổi hạc thông thường được kí hiệu là:
- ka (viết tắt của kiloannus), vì thế 103 a, 103 năm hay như là một ngàn năm.
- Ma (viết tắt của megaannus), vì thế 106 a, 106 năm hay như là một triệu năm.
- Ga (viết tắt của gigaannus), vì thế 109 a, 109 năm hay như là một tỉ năm.
- Ta (viết tắt của teraannus), vì thế 1012 a, 1012 năm hay như là một ngàn tỉ năm.[6]
- Pa (viết tắt của petaannus, tách lầm lẫn kí hiệu này với kí hiệu của đơn vị chức năng đo áp suất Pa, ghi chép tắt của pascal), vì thế 1015 a, 1015 năm hay như là một triệu tỉ năm.[7]
- Ea (viết tắt của exaannus), vì thế 1018 a, 1018 năm hay như là một tỉ tỉ năm.
Kèm theo đuổi, nhất là nhập văn liệu giờ đồng hồ Anh, rất có thể sở hữu chữ ghi chép tắt BP (cho before present) Tức là "trước đây", "trước ngày nay".[8]
Các loại năm khác[sửa | sửa mã nguồn]
Năm tài chính[sửa | sửa mã nguồn]
Một năm tài đó là một khoảng chừng thời hạn 12 mon dùng mang đến đo lường report tài chủ yếu thường niên của những công ty và những tổ chức triển khai không giống. Tại nhiều chống pháp luật, những quy lăm le về kế toán tài chính đòi hỏi phải tạo lập report vì vậy một thứ tự từng chục nhị mon, tuy nhiên ko đòi hỏi chục nhị mon tạo nên trở thành 1 năm dương lịch.
Ví dụ, ở Canada và chặn Độ năm tài chủ yếu chính thức từ thời điểm ngày 1 mon 4; ở Anh năm tài chủ yếu chính thức từ là 1 tháng tư mang đến mục tiêu report thuế công ty lớn và report tài chủ yếu của chính phủ nước nhà, tuy nhiên chính thức từ thời điểm ngày 6 tháng tư cho những mục tiêu tấn công thuế cá thể và thanh toán giao dịch những quyền lợi của Nhà nước; ở Úc năm tài chủ yếu chính thức từ thời điểm ngày 1 mon 7; trong lúc bên trên Hoa Kỳ năm tài chủ yếu của chính phủ nước nhà liên bang chính thức từ thời điểm ngày 1 mon 10.
Đánh số trật tự những năm[sửa | sửa mã nguồn]
Kỷ nguyên vẹn lịch gán số cho từng năm tiếp tục, dùng một điểm tham lam chiếu nhập quá khứ thực hiện đầu của thời đại.
Tiêu chuẩn chỉnh đặt số năm bên trên toàn toàn cầu là Anno Domini, đôi lúc nó cũng khá được gọi là Common Era. Nó đang được reviews nhập thế kỷ loại 6 và là khối hệ thống năm được lăm le sẵn được lập rời khỏi chính thức kể từ cột mốc là ngày sinh của Chúa Giêsu.[9]
Hệ thống Anno Domini thông thường được ghi chép tắt theo đuổi giờ đồng hồ Latinh là AD mang đến Anno Domini, và CE mang đến "Common Era. Những năm trước đó AD 1 được ghi chép tắt là BC mang đến "Before Christ" hoặc BCE thay cho thế mang đến "Before Common Era". Theo phương pháp tính lịch này, ko tồn bên trên "năm không" (năm 0).
Trong những văn phiên bản giờ đồng hồ Việt, AD ứng với Công nguyên vẹn, tức trong thời hạn sau năm 1 TCN (đôi Khi được gọi nhằm phân biệt rõ rệt rộng lớn tuy vậy ko đúng là sau Công nguyên) và được ghi chép tắt là công nhân hoặc SCN; BC hoặc BCE ứng với trước Công nguyên vẹn và được ghi chép tắt là TCN.
Xem thêm: Cách chống cân điêu khi đi chợ
Sách tham lam khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- Fraser, Julius Thomas (1987). Time, the Familiar Stranger . Amherst: Nhà in Đại học tập Massachusetts. ISBN 0870235761. OCLC 15790499.
- Whitrow, Gerald James (2003). What is Time?. Oxford: Nhà in Đại học tập Oxford. ISBN 0198607814. OCLC 265440481.
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Hiệp hội Thiên văn Quốc tế "SI units" truy vấn ngày 18 mon hai năm 2010. (Xem bảng 5 và đoạn 5.15.) In lại kể từ George A. Wilkins & Ủy ban IAU 5, "The IAU Style Manual (1989)" (tập tin cẩn PDF) nhập IAU Transactions Vol. XXB
- ^ OED, s.v. "year", entry 2.b.: "transf. Applied vĩ đại a very long period or cycle (in chronology or mythology, or vaguely in poetic use)."
- ^ Ziggelaar, A. (1983). "The Papal Bull of 1582 Promulgating a Reform of the Calendar". In Coyne, Hoskin, Pedersen (eds), Gregorian Reform of the Calendar: Proceedings of the Vatican Conference vĩ đại Commemorate its 400th Anniversary. Vatican City: Pontifical Academy of Sciences, Specolo Vaticano, p. 223
- ^ Claudius Ptolemy, tr. G. J. Toomer, Ptolemy's Almagest, 1998, Princeton University Press, p. 139. Hipparchus stated that the "solar year... contains 365 days, plus a fraction which is less than thở 1/4 by about 1/300th of the sum of one day and night".
- ^ Introduction vĩ đại Calendars Lưu trữ 2019-06-13 bên trên Wayback Machine. (ngày 15 mon 5 năm 2013). United States Naval Observatory.
- ^ P. Belli; và người cùng cơ quan (2007). “Investigation of β decay of 113Cd”. Phys. Rev. C. 76 (6): 064603. Bibcode:2007PhRvC..76f4603B. doi:10.1103/PhysRevC.76.064603.
- ^ Testing the physics of nuclear isomers Lưu trữ 2010-04-20 bên trên Wayback Machine Eurekalert (August 2005)
- ^ F.A. Danevich; và người cùng cơ quan (2003). “α activity of natural tungsten isotopes”. Phys. Rev. C. 67 (1): 014310. arXiv:nucl-ex/0211013. Bibcode:2003PhRvC..67a4310D. doi:10.1103/PhysRevC.67.014310.
- ^ Richards, E.G. (2013). “Calendars”. Trong Urban, S.E.; Seidelmann, Phường.K. (biên tập). Explanatory Supplement vĩ đại the Astronomical Almanac (PDF) (ấn phiên bản 3). Mill Valley, CA: University Science Books. tr. 585, 590. ISBN 978-1-891389-85-6. Bản gốc (PDF) tàng trữ ngày 30 tháng tư năm 2019. Truy cập ngày 17 mon 10 năm 2019. Richards does not explicitly state Anno Domini is the worldwide standard, but does state on page 585 the Gregorian calendar is used throughout the world for secular purposes; the Gregorian calendar is used with the Anno Domini era.
Bình luận